Mae heddiw yn nodi 12fed flwyddyn Diwrnod Parlys yr Ymennydd y Byd, sy’n dod â theuluoedd sy’n byw gyda pharlys yr ymennydd ynghyd ac yn estyn allan at 10 miliwn o bobl ledled y byd. Yn y DU, mae tua 30,000 o blant yn byw gyda’r cyflwr. Mae 350 miliwn o bobl eraill â chysylltiad agos â phlentyn neu oedolyn â pharlys yr ymennydd. Nod Diwrnod Parlys yr Ymennydd y Byd yw codi ymwybyddiaeth o’r hyn ydyw, sut mae’n cael ei achosi, a sut mae canfod ac ymyrraeth gynnar yn allweddol i wella canlyniadau i bobl â pharlys yr ymennydd.
Felly, beth yw parlys yr ymennydd?
Parlys yr ymennydd yw’r enw ar grŵp o gyflyrau gydol oes sy’n cael eu hachosi gan broblem gyda’r ymennydd sy’n datblygu cyn, yn ystod neu yn fuan ar ôl genedigaeth, neu yn ystod blynyddoedd cyntaf bywyd pan fydd yr ymennydd yn dal i ddatblygu.
Gall y cyflyrau hyn effeithio ar symudiad a chydgysylltu, yn ogystal ag achosi cryndod a chyhyrau gwan. Gall pobl sy’n dioddef o barlys yr ymennydd hefyd gael problemau gyda theimladau, golwg, clyw, llyncu a siarad.
Mae’r rhan fwyaf o blant â pharlys yr ymennydd yn cael eu geni gyda’r cyflwr, ond mae gan nifer fach yr hyn a elwir yn barlys yr ymennydd caffaeledig, sy’n golygu bod yr anhwylder yn dechrau mwy na 28 diwrnod ar ôl geni, ac weithiau nid yw symptomau’n ymddangos nes bod y plentyn yn 2-3 oed.
Beth sy’n ei achosi?
Mae parlys yr ymennydd (CP) yn cael ei achosi gan ddatblygiad annormal yr ymennydd neu niwed i’r ymennydd sy’n datblygu. Fel arfer, mae hyn yn digwydd cyn i’r plentyn gael ei eni, ond mae’n bosibl i CP ddigwydd adeg genedigaeth neu yn y cyfnod plentyndod cynnar.
Gall achosion gynnwys:
- Treigladau genynnau
- Heintiau mamol
- Strôc y ffetws
- Gwaedu i’r ymennydd
- Heintiau babanod
- Anaf trawmatig i’r pen
- Diffyg ocsigen
Yn y mwyafrif o achosion, mae achos y cyflwr y tu allan i reolaeth unrhyw un gan fod tua 70 y cant o blant â pharlys yr ymennydd yn datblygu’r cyflwr tra eu bod yn dal yn y groth.
Yn anffodus, fodd bynnag, rydym yn gweld nifer sylweddol o honiadau esgeulustod clinigol sy’n ymwneud â’r cyflwr yn dilyn cymhlethdodau neu wallau a wnaed yn ystod gofal cynenedigol mam a/neu enedigaeth y plentyn neu yn fuan ar ôl geni sy’n arwain at amddifadedd ocsigen difrifol i ymennydd y babi neu drawma sylweddol i’r pen yn ystod yr enedigaeth.
Ffactorau i fod yn ymwybodol ohonynt
Yn anffodus, gallai oedi geni – fel arfer a achosir gan lafur hir neu lawdriniaethau brys sy’n cael blaenoriaeth dros doriadau cesaraidd wedi’u cynllunio – olygu bod y babi yn cael ei amddifadu o ocsigen. Gall y diffyg ocsigen hwn wedyn arwain at niwed parhaol i’r ymennydd.
Mae methiant i ddiagnosio a thrin clefyd, meningitis a siwgr gwaed isel i gyd yn enghreifftiau o wallau meddygol a all arwain at blentyn yn cael CP. Babanod cynamserol sydd fwyaf mewn perygl pan fo methiant i ddiagnosio a thrin kernicterus, cymhlethdod melyn newyddenedigol sy’n arwain at niwed i’r ymennydd.
Ar ôl y genedigaeth, gall parlys yr ymennydd gael ei achosi os yw’r babi yn datblygu haint, melyn neu meningitis neu os nad yw anhwylder cynhenid yn cael ei drin.
Rhaid i fam a babi dderbyn y gofal cywir trwy gydol y broses feichiogrwydd a genedigaeth i helpu i sicrhau nad yw niwed yn cael ei ddioddef.
Ydych chi wedi cael eich effeithio?
Yn Harding Evans, mae gan ein tîm esgeulustod clinigol cefnogol a phroffesiynol brofiad sylweddol o ddelio ag achosion sy’n ymwneud â pharlys yr ymennydd. Os oes gan eich plentyn CP a’ch bod yn teimlo bod gofal annigonol wedi’i ddarparu yn ystod eich gofal cyn-geni neu esgor eich plentyn, cysylltwch â ni ar hello@hevans.com neu ffoniwch 01633 244233.
