O 29 Ebrill 2024, mae’r dull Pathfinder wedi’i gyflwyno ledled Cymru a Lloegr, ac felly mae’r ffordd y mae’r llys yn delio â cheisiadau a wneir o dan Ddeddf Plant wedi newid. Mae wedi cael ei ystyried ers tro bod achos a ddygwyd o dan y Ddeddf Plant yn niweidiol i blant ac yn achosi gwrthdaro ychwanegol rhwng rhieni. Mae’r llys yn nodi y bydd y dull newydd hwn yn lleihau ‘amser llys’ ac yn ceisio canolbwyntio mwy ar yr hyn sydd er budd gorau’r plant.
Y nod yw gwella ymateb y llysoedd i’r rhai sydd wedi cael eu heffeithio gan gam-drin domestig, a sicrhau bod gan blant lais o fewn achosion.
Y Dull Pathfinder
Mae’r dull Pathfinder yn wahanol iawn i’r broses safonol, ac mae ffocws allweddol ar sicrhau bod gan y llys gymaint o wybodaeth â phosibl yn gynnar yn yr achosion er mwyn sicrhau eu bod yn gallu gwneud penderfyniadau gwybodus.
Cyn i chi hyd yn oed fynychu’r llys, felly, bydd dau wrandawiad Gatekee, y naill na’r llall yn bresennol.
Gwrandawiad Gatekeeping 1
Yn dilyn eich cais i’r llys, bydd y llys yn rhestru gwrandawiad cadw porth cychwynnol, o fewn y 24 awr gyntaf, lle bydd Cafcass neu’r Gwasanaethau Cymdeithasol, yn dibynnu ar ba lefel o gysylltiad y mae’r plant eisoes wedi’i gael gyda’r awdurdodau, yn cael eu gorchymyn i gynnal Asesiad Effaith Plant.
Mae hwn yn ymarfer casglu gwybodaeth fanwl a bydd yn cynnwys y gweithiwr cymdeithasol a ddyrannwyd yn siarad â theuluoedd, ymgysylltu â rhieni ac asiantaethau eraill fel yr ysgol, yr heddlu neu linellau cymorth cam-drin domestig, a siarad yn uniongyrchol â’r plant dan sylw.
Os ystyrir bod eich achos yn frys, er enghraifft mewn achosion lle mae risg ddifrifol o niwed, bydd y llys yn rhestru gwrandawiad brys er mwyn delio â’r materion hyn.
Os yw’r naill barti neu’r llall yn codi honiadau o gam-drin domestig, yna bydd asesiad risg DASH yn cael ei gynnal gan Gynghorydd Cam-drin Domestig, a bydd y gweithiwr cymdeithasol / Swyddog Cafcass yn ystyried hyn yn yr Adroddiad Effaith ar Blant, gan ganolbwyntio ar beth ddylai’r trefniadau fod ar gyfer y plant, a sut y dylid trefnu cyswllt er mwyn sicrhau bod pob parti agored i niwed yn cael ei ddiogelu.
Mae’r wybodaeth hon yn cael ei chasglu o fewn cyfnod cychwynnol o 6 wythnos, ac ar ôl hynny, bydd ail wrandawiad gatekeeping yn cael ei restru.
Gwrandawiad Gatekeeping 2
Lle bo hynny’n briodol, ac ar bob cam, bydd partïon yn cael eu hannog i gymryd rhan mewn datrys anghydfodau y tu allan i’r llys, fel cyfryngu. Mae canlyniadau costau wedi’u gosod gan y llys ar bartïon nad ydynt yn cymryd rhan mewn datrys anghydfod y tu allan i’r llys pan ystyriwyd ei fod yn briodol.
Gallai hyn osgoi’r angen i bartïon fynychu’r llys o gwbl. Os yw’r Adroddiad Effaith ar Blant yn awgrymu bod rhieni’n gallu dod i gytundeb trwy ddatrys anghydfodau y tu allan i’r llys, yna bydd hyn yn cael ei adlewyrchu mewn gorchymyn a wnaed gan y llys yn yr ail wrandawiad gatekeeper, heb yr angen i unrhyw un orfod mynychu’r llys.
Ar y cam hwn, mae gan y llys y pŵer i wneud Gorchymyn Terfynol o edrych ar bapurau yn unig, heb orfod gweld y partïon mewn ystafell lys.
Pan nodir na fydd teuluoedd yn gallu dod i gytundeb heb gymorth y llys, bydd y mater yn cael ei ddyrannu yn yr ail wrandawiad i naill ai’r trac dyfarnu neu’r trac rheoli achosion.
Trac Beirniadu
O dan y trac hwn, bydd y mater yn cael ei restru ar gyfer Gwrandawiad Penderfyniad, lle bydd angen presenoldeb yn y llys. Cynghorir bod gennych gynrychiolaeth yn y gwrandawiad hwn, gan y bydd gan y llys y pŵer i wneud Gorchymyn Terfynol ar y cam hwn.
Trac Rheoli Achosion
O dan y trac hwn mae’n debygol y bydd yr hyn a elwir yn wrandawiad hidlo, a’i nod yw delio ag unrhyw honiadau sydd wedi’u codi, a gwneud penderfyniad ynghylch a oes angen Gwrandawiad Canfod Ffeithiau i benderfynu ar unrhyw honiadau. Os penderfynir nad oes angen Gwrandawiad Canfod Ffeithiau, yna bydd y mater yn cael ei restru ar gyfer Gwrandawiad Terfynol.
Os oes angen Gwrandawiad Canfod Ffeithiau, rhagwelir y byddai hwn yn cael ei restru 14 – 16 wythnos ar ôl y Gwrandawiad Gatekeeping cyntaf. Unwaith y bydd y Gwrandawiad Canfod Ffeithiau wedi digwydd, byddai’r Gwrandawiad Terfynol yn cael ei restru ar ôl hynny.
Casgliad
Ffocws y llys yw sicrhau bod yr holl faterion yn cael eu trin o fewn 4 mis i’r cais cychwynnol gael ei wneud. Cyn cyflwyno’r Model Pathfinder, gallai partïon gael eu hunain yn cymryd rhan mewn achos am hyd at 12 mis.
Nod y llysoedd yw gweithio gyda theuluoedd, cefnogi dull datrys problemau, a thynnu iaith wrthwynebol. Prif nodwedd yw sicrhau bod plant yn cymryd rhan o ddechrau’r trafodion ac yn cael cyfle i gymryd rhan os dymunant.
Mae’r llys wedi profi ôl-groniad sylweddol mewn achosion, weithiau’n arwain at nifer o fisoedd cyn i bartïon allu mynychu’r llys, sydd, i’r rhiant nad yw’n breswyl, yn aml wedi achosi oedi sylweddol cyn iddynt allu cael cysylltiad â’u plant. Mae’r llys yn gobeithio y bydd y dull newydd hwn yn rhyddhau adnoddau barnwrol ac yn caniatáu iddynt dreulio amser yn gweithio trwy eu ôl-groniad achosion presennol.
Sut allwn ni helpu?
Mae gennym nifer o gyfreithwyr ar draws ein timau preifat Teulu a Phriodasol a Chyfraith Plant , sy’n arbenigwyr o ran materion sy’n ymwneud â phlant. Os ydych chi’n cael anawsterau wrth gytuno ar drefniadau ar gyfer eich plant, ac yn ystyried cyhoeddi achosion, cysylltwch â ni heddiw a gallwn roi cyngor ac arweiniad pellach i chi.
