Mae cyfreithwyr a’u staff yn cael eu rheoleiddio’n drylwyr, a gyda rheswm da o ystyried eu cyfrifoldebau – diogelu arian cleientiaid, camau cyfreithiol sy’n newid bywydau a chynghori cleientiaid yn eu mwyaf agored i niwed. Ond ble mae’r llinell rhwng rheoleiddio’r proffesiynol ac ymyrryd i’r personol?
I raddau, mae’r rheoleiddiwr bob amser wedi ymyrryd i fywydau preifat y rhai maen nhw’n rheoleiddio – mae euogfarnau troseddol a methdaliad wedi bod yn hysbysadwy i’r SRA ers amser maith.
Mae’r Egwyddorion blaenorol (Cod Ymddygiad SRA 2011) yn berthnasol yn benodol i “bob agwedd ar ymarfer.” Nid oedd yr Egwyddorion SRA a gyflwynwyd yn 2019, yn cynnwys unrhyw gyfyngiad o’r fath, gan gyfeirio at yr “ymddygiad moesegol yr ydym yn disgwyl i bawb yr ydym yn rheoleiddio eu cynnal.”
Mae’r Strategaeth Gorfodi SRA yn cynnwys adran o’r enw “Bywyd Preifat” sy’n nodi:
“Rydym yn pryderu am effaith ymddygiad y tu allan i ymarfer cyfreithiol, gan gynnwys ym mywydau preifat y rhai rydyn ni’n eu rheoleiddio os yw hyn yn cyffwrdd â risg i ddarparu gwasanaethau cyfreithiol diogel yn y dyfodol”
Mae’r strategaeth gorfodi yn ei gwneud hi’n glir po agosaf yw’r ymddygiad at ddarparu gwasanaethau cyfreithiol, y mwyaf difrifol y bydd yr SRA yn ei weld. Mae’r cysylltiad rhwng cyfreithiwr a gafwyd yn euog o dwyll y tu allan i’r swyddfa (er enghraifft fel Trysorydd tîm chwaraeon lleol) a’r un cyfreithiwr sydd â mynediad at arian cleientiaid yn hawdd i’w ddilyn. Fodd bynnag, nid yw’r ddolen honno bob amser mor glir. Mae materion cymhleth wedi codi i’r rheoleiddiwr mewn perthynas â honiadau o gamymddwyn rhywiol sy’n ymwneud â’r rhai maen nhw’n eu rheoleiddio, a amlygwyd gan achos Tribiwnlys Disgyblu Cyfreithwyr (SDT) Ryan Beckwith.
SRA v Beckwith (2020)
Roedd Ryan Beckwith (RB) yn Bartner mewn cwmni cylch hud. Cafodd grŵp o weithwyr noson allan i ddathlu cydweithiwr (Ms A) yn gadael y cwmni. Roedd Ms A yn gydymaith yn y cwmni sy’n gweithio yn yr un adran â RB.
Ar ddiwedd y noson, aeth RB adref gyda Ms A lle bu cyfarfyddiad rhywiol. Nid oedd unrhyw honiad bod y cyfarfyddiad yn ddi-gydsyniad. Cwynodd Ms A i’r cwmni gan ei bod yn teimlo bod RB wedi camddefnyddio ei sefyllfa o awdurdod drosti. Gadawodd RB y cwmni wedyn ac adroddwyd am y mater i’r SRA. Dechreuodd y rheoleiddiwr ymchwiliad ac wedi hynny daeth i’r casgliad bod y mater yn haeddu atgyfeiriad at SDT.
Roedd yr honiadau yn erbyn RB yn cynnwys ei fod:
- Methu â gweithredu gydag uniondeb (Egwyddor 2 Egwyddorion 2011) a
- Wedi methu ag ymddwyn mewn ffordd sy’n cynnal yr ymddiriedaeth y mae’r cyhoedd yn ei roi ynoch chi ac wrth ddarparu gwasanaethau cyfreithiol (Egwyddor 6 o Egwyddorion 2011).
Roedd yr honiadau yn seiliedig i raddau helaeth ar y ffaith bod RB mewn sefyllfa o ragoriaeth dros Ms A a bod Ms A yn feddw’n drwm ar adeg y cyfarfod, fel ei bod yn agored i niwed a/neu ei gallu barn a gwneud penderfyniadau wedi’i amharu.
Canfu’r SDT fod yr honiadau yn erbyn RB wedi’u profi. Cafodd ddirwy o £35,000 a’i orchymyn i dalu costau o £200,000 (hawliodd yr SRA £343,957.08). Mae’n bwysig nodi bod y materion wedi codi pan oedd Egwyddorion/Cod Ymddygiad 2011 mewn grym.
Apeliodd RB y penderfyniad i’r Uchel Lys. Nid oedd yn dadlau y canfyddiadau o ffeithiau, ond dadleuodd fod ei ymddygiad yn gyfystyr â thorri’r Egwyddorion.
Wrth gadarnhau apêl RB, penderfynodd yr Uchel Lys nad yw’r ddyletswydd uniondeb “yn ei gwneud yn ofynnol i bobl broffesiynol fod yn paragons o rinwedd.” Ychwanegodd y Llys fod achosion o’r fath yn sensitif iawn i ffeithiau fel na allai fod rheol galed a chyflym sy’n llywodraethu cyrhaeddiad y rheoleiddiwr. Dylid gwneud penderfyniadau fesul achos. Un o’r prif ystyriaethau fydd a yw’r ymddygiad yn cyffwrdd ag arfer yr unigolyn mewn ffordd a oedd yn amlwg yn berthnasol.
Byddai’n anghywir cymryd penderfyniad yr Uchel Lys fel tystiolaeth o’r SRA yn symud i ffwrdd o reoleiddio bywydau preifat. Nid yn unig mae’r cyflwyniad i Egwyddorion 2019 yn dileu’r cyfeiriad cyfyngol at “agweddau ar ymarfer” ond hefyd, mae’r SRA wedi cyhoeddi canllawiau penodol mewn perthynas â chamymddwyn rhywiol a gweithredu gydag uniondeb. Mae’r canllawiau yn ei gwneud hi’n glir y bydd y rheoleiddiwr yn edrych ar faterion fesul achos, a bydd yn cynnwys materion sy’n codi ym mywyd preifat unigolion pan fo’n briodol.
Mae’r SRA wedi nodi, hyd yn oed lle nad oes cysylltiad rhwng yr ymddygiad a bywyd preifat yr unigolyn, y byddant yn cymryd camau os yw’r ymddygiad yn “ddigon difrifol ac yn foesol euog fel i gwestiynu a ydynt yn bodloni’r safonau personol uchel a ddisgwylir gan aelod o broffesiwn y cyfreithwyr“.
Rhwymedigaethau’r cwmni
Mae’r SRA wedi dweud ei fod yn disgwyl i gwmnïau feithrin diwylliant dim goddefgarwch mewn perthynas â chamymddwyn rhywiol. Mae hyn yn cysylltu â chanllawiau diweddar sy’n ymwneud â lles staff, gan greu diwylliant sy’n caniatáu i staff siarad.
Mae’n ofynnol i gwmnïau gael polisïau a gweithdrefnau cadarn ar gyfer delio â honiadau o gamymddwyn rhywiol, gan gynnwys yr angen i gynnal ymchwiliadau sensitif pan fydd honiadau’n cael eu gwneud.
Tecawê yn dilyn Beckwith a chanllawiau diweddar
- Gall yr SRA gymryd camau ar gyfer camymddwyn sy’n digwydd ym mywydau preifat unigolion
- Bydd y penderfyniad i weithredu yn sensitif i ffeithiau, ond po agosaf yw’r cysylltiad â darparu gwasanaethau cyfreithiol, yr uchaf yw’r tebygolrwydd o weithredu rheoleiddiol
- Hyd yn oed lle nad oes cysylltiad o’r fath, bydd camau yn cael eu cymryd lle mae’r camymddwyn mor ddifrifol y gallai niweidio’r hyder y cyhoedd yn ei roi yn y proffesiwn
- Bydd camddefnyddio safbwynt awdurdod, neu gymryd mantais annheg, yn ffactor gwaethygu a fydd yn cynyddu’r tebygolrwydd o weithredu rheoleiddiol
Yn ogystal, mae’n werth nodi bod yr SRA wedi ymgynghori yn ddiweddar ar newidiadau arfaethedig i’r rheolau – “Newidiadau rheolau ar iechyd a lles yn y gwaith“. Roedd yr ymgynghoriad yn cynnig:
- Rheolau penodol sy’n ei gwneud yn ofynnol i unigolion a chwmnïau drin cydweithwyr yn deg a pharch; a
- Rheolau sy’n ei gwneud yn ofynnol i gwmnïau ac unigolion herio ymddygiadau nad ydynt yn bodloni’r safon hon.
Mae’r ymgynghoriad yn cyfeirio’n benodol at ymddygiad sy’n digwydd y tu allan i’r gweithle, yn enwedig yng nghyd-destun cydweithwyr gwaith. Dim ond amser fydd yn dweud pa mor bell y bydd y rheoleiddiwr yn cyrraedd, ond mae’n amlwg nad yw rhwymedigaethau rheoleiddio unigolyn yn dod i ben am 5pm nos Wener.
Os oes angen cyngor arnoch ar unrhyw fater sy’n ymwneud â chydymffurfiaeth SRA, gan gynnwys delio ag ymchwiliad SRA, eich gofynion adrodd neu weithredu systemau mewnol cadarn, rydym yn hapus i helpu. Mae ein Pennaeth Cydymffurfio, Richard Esney, yn gyfreithiwr cymwysedig, a fu’n gweithio i’r SRA am 14 mlynedd, cyn ymuno â Harding Evans. Gallwch gysylltu â Richard yma.
