Mae 2025 eisoes wedi gweld newidiadau sylweddol i’r gyfraith cyflogaeth, gyda’r newidiadau mwyaf arwyddocaol o bosibl yn codi o gyflwyno’r Bil Hawliau Cyflogaeth.
Mae’r ddeddfwriaeth sydd ar y gweill yn rhan o raglen ddiwygio ehangach Llywodraeth y DU sy’n anelu at gryfhau amddiffyniadau gweithle a gwella hawliau gweithwyr. Gyda’r Swyddfa Ystadegau Genedlaethol yn adrodd bod dros filiwn o bobl yn gyflogedig ar gontractau sero awr yn 2024, mae’r Bil wedi’i gynllunio i roi mwy o eglurder a sicrwydd i weithwyr wrth nodi rhwymedigaethau clir i gyflogwyr.
Yn yr erthygl hon, mae ein harbenigwyr cyfraith cyflogaeth yn Harding Evans yn egluro beth yw’r Bil Hawliau Cyflogaeth, a yw wedi’i basio, pryd y daw i rym, a beth mae’n ei olygu i gyflogwyr a gweithwyr.
Beth yw’r Bil Hawliau Cyflogaeth?
Mae’r Bil Hawliau Cyflogaeth yn rhan o strategaeth ehangach y Llywodraeth, a ddatblygwyd ochr yn ochr â’r Pwyllgor Busnes a Masnach, o dan yr enw The Plan to Make Work Pay.
Mae’r fenter hon wedi’i chynllunio i hybu twf economaidd, cefnogi gweithwyr, a gwella safonau byw drwy sicrhau bod pobl yn gallu aros mewn gwaith ac yn teimlo eu bod yn cael eu hamddiffyn yn eu swyddi.
Mae’r Bil yn cynrychioli un o’r uwchraddiadau mwyaf arwyddocaol i hawliau cyflogaeth y DU ers degawdau. Mae’n mynd i’r afael â materion hir-sefydlog megis contractau sero awr, diswyddiadau annheg, a’r bwlch mewn hysbysu diswyddiadau môr-lwytho, ymhlith eraill.
Prif amcanion y Bil Hawliau Cyflogaeth yw:
- Gwarantu tâl teg am ddiwrnod gwaith teg
- Cryfhau hawliau gweithle cyfeillgar i deuluoedd
- Blaenoriaethu tegwch, cydraddoldeb a lles gweithwyr
- Moderneiddio deddfwriaeth undebau llafur
- Gwella gorfodaeth hawliau cyflogaeth
Yn y bôn, mae’r Bil wedi’i gynllunio i hybu hawliau gweithwyr.
Ydy’r Bil Hawliau Cyflogaeth Wedi’i Basio?
Cyflwynwyd y Bil Hawliau Cyflogaeth gyntaf ym mis Hydref 2024 ac mae ers hynny wedi bod yn symud drwy’r Senedd. Fel gyda phob deddfwriaeth fawr, mae’n destun adolygiad yn Nhŷ’r Cyffredin a Thŷ’r Arglwyddi.
Erbyn Medi 2025, mae’r Bil yn y cam ystyriaeth gwelliannau. Dyma lle mae pob Tŷ yn adolygu ac yn ymateb i welliannau’r llall i sicrhau bod y fersiwn derfynol yn cael ei chytuno.
Unwaith y bydd y cam hwn wedi’i gwblhau, bydd y Bil yn symud ymlaen i gael cydsyniad brenhinol. Bryd hynny, bydd yn dod yn Ddeddf Seneddol yn swyddogol, sy’n golygu ei fod yn gyfraith ac yn barod i’w weithredu.
Pryd Mae’r Bil Hawliau Cyflogaeth yn Dod i Rym?
Gyda’r cam ystyriaeth gwelliannau yn dod i ben, disgwylir i’r Bil Hawliau Cyflogaeth gael ei gymeradwyo ym mis Hydref 2025. Fodd bynnag, nid yw’r amserlen hon wedi’i gwarantu, gan y gall y broses seneddol o hyd achosi oedi. Mae’n dal i’w weld a fydd yr anhrefn diweddar o fewn rhengoedd y Llywodraeth yn effeithio ar y bil.
Er hynny, mae gan y Llywodraeth gynllun fesul cam eisoes ar waith ar gyfer gweithredu’r Bil. Mae’n debygol, er y bydd y Bil yn cael ei basio yn Hydref 2025, na fydd llawer o’r newidiadau’n dod i rym tan 2026 a thu hwnt. Mae’r amserlen arfaethedig fel a ganlyn:
Cynnar 2026 – diweddariadau cychwynnol i:
- Hawliau teuluol
- Ymgynghoriad diswyddiadau ar y cyd
- Adrodd cydraddoldeb
- Tâl, gwyliau a salwch
- Gorfodaeth
- Undebau llafur a streiciau
Diweddarach yn 2026 – diwygiadau pellach yn cynnwys:
- Amddiffyn rhag aflonyddu yn y gwaith
- Adolygiad sylfaenol o arferion fire and rehire
O 2027 – newidiadau strwythurol mawr i:
- Diswyddiad annheg gyda hawliau cyflogaeth o’r diwrnod cyntaf
- Gwaith hyblyg
- Gweithwyr sero awr, achlysurol, ac oriau afreolaidd
Drwy raddoli’r diweddariadau hyn, mae’r Llywodraeth yn anelu at roi digon o amser i gyflogwyr baratoi, gan sicrhau ar yr un pryd fod gweithwyr yn teimlo buddion amddiffyniadau cryfach cyn gynted â phosibl.
Beth Ddylai Cyflogwyr Ei Wneud Nawr
Daw’r Bil Hawliau Cyflogaeth ar adeg o ddiwygio ehangach i’r gyfraith cyflogaeth. Er na fydd rhai o’r newidiadau arfaethedig yn dod i rym am sawl mis, mae camau y gall cyflogwyr a gweithwyr eu cymryd i baratoi nawr.
Dylai perchnogion busnes a chyflogwyr ddechrau drwy adolygu polisïau gweithle, contractau, a llawlyfrau staff i nodi ble bydd angen diweddariadau o dan y Bil newydd. Bydd gweithredu’n gynnar yn rhoi digon o amser i addasu, osgoi risgiau cydymffurfio, a sicrhau bod eich sefydliad yn barod pan ddaw’r Bil i rym.
Yn Harding Evans, gall ein tîm arbenigol cyfraith cyflogaeth arwain cyflogwyr drwy’r newidiadau hyn. Os nad ydych yn siŵr ble i ddechrau, rydym yma i’ch cefnogi.
Sut Gall Harding Evans Helpu
Rydym yn darparu cyngor cyfreithiol cyflogaeth dibynadwy i rai o’r sefydliadau mwyaf yng Nghymru ac ar draws y DU. Mae ein tîm arbenigol yn cynghori ar ystod eang o faterion gweithle, gan gynnwys y newidiadau a gyflwynir gan y Bil Hawliau Cyflogaeth, gan helpu cyflogwyr i ddeall eu cyfrifoldebau.
Os hoffech arweiniad wedi’i deilwra ar sut y gallai’r Bil Hawliau Cyflogaeth effeithio ar eich busnes, mae ein tîm yma i helpu.
Cysylltwch heddiw ar 01633 244233 neu wilded@hevans.com.
