‘Dim gwthio’ ar apwyntiadau wyneb yn wyneb
Yn gynharach y mis hwn, dywedodd gweinidog iechyd Cymru, Eluned Morgan, wrth gynhadledd LMC BMA Cymru na fyddai ‘unrhyw wthio gan y gweinidog hwn, yn wahanol i eraill yn Lloegr’ ar feddygon teulu yn dychwelyd i weld cleifion wyneb yn wyneb os nad oes angen.
Yn ôl adroddiad yn The Pulse, pwysleisiodd Ms Morgan na fydd meddygon teulu yng Nghymru yn mynd yn ôl i’r ‘hen ffyrdd o weithio’, gan ddweud bod polau helaeth wedi dangos bod mwyafrif y boblogaeth yn fodlon â’r newidiadau i apwyntiadau meddygon teulu a gyflwynwyd yn ystod y pandemig.
Effaith bryderus symptomau yn cael eu colli
Er y gallwn i gyd werthfawrogi’r effeithlonrwydd a’r manteision amgylcheddol niferus o gynnal mwy o apwyntiadau meddyg ar-lein, gallai’r diffyg cyswllt wyneb yn wyneb â gweithiwr meddygol proffesiynol gael effaith bryderus ar nifer y canserau a salwch dinistriol eraill nad ydynt yn cael eu canfod.
Fel cyfreithiwr esgeulustod clinigol, rwy’n rhy ymwybodol o’r problemau a all arwain o’r arwyddion o gyflyrau difrifol nad ydynt yn cael eu gweld yn ddigon cynnar. Rydym yn siarad â chleifion a’u teuluoedd bob dydd am ganlyniadau dinistriol salwch sy’n cael eu diagnosio’n anghywir neu eu codi’n rhy hwyr, felly mae angen edrych ar yr ymrwymiad ymddangosiadol hwn i barhau ag apwyntiadau meddygon teulu o bell gan Lywodraeth Cymru yng nghyd-destun llywodraethu clinigol.
Ymgyrch yn casglu cefnogaeth
Yn ôl ffigyrau’r GIG a gyhoeddwyd yn The Daily Mail – y mae ei ymgyrch am fwy o apwyntiadau wyneb yn wyneb yn Lloegr wedi derbyn cefnogaeth gan sawl gwleidydd ac elusennau ers iddo gael ei lansio yn gynnar yn 2021 – roedd tua 80 y cant o apwyntiadau meddygon teulu yn bersonol cyn i’r pandemig ddechrau ond roedd wedi gostwng i ddim ond 55 y cant y llynedd er gwaethaf y cyfyngiadau wedi’u codi. Mewn rhai rhanbarthau o’r DU, dim ond 45 y cant o’r ymgynghoriadau sy’n cael eu cynnal wyneb yn wyneb.
Yn Harding Evans, gallem ragweld derbyn ymholiadau cynyddol gan bobl sy’n honni nad oedd eu cyflyrau meddygol wedi’u diagnosio’n gywir efallai, oherwydd diffyg mynediad personol, wyneb yn wyneb i’w meddyg teulu. Yn amlwg, mae’r GIG wedi bod yn delio ag argyfwng o gyfrannau epig dros y ddwy flynedd ddiwethaf ac ymatebodd meddygon teulu fel y gallent orau i’r heriau yr oeddent yn eu hwynebu. Fodd bynnag, nawr ein bod yn dod trwy ochr arall y pandemig ac yn dysgu fel cymdeithas i fyw gyda’r rhwystrau a gyflwynir gan Covid, a allai fod mwy o esgeulustod clinigol os nad oes dychwelyd i gynnig apwyntiadau arferol wyneb yn wyneb?
A yw ymgynghoriadau rhithwir yn ddewis arall boddhaol?
Mewn nifer fawr o sefyllfaoedd, bydd apwyntiadau fideo neu ffôn yn foddhaol i feddyg a chleifion fel ei gilydd. Fodd bynnag, mae yna lawer o senarios lle nad yw ymgynghoriadau rhithwir yn lle gweld gweithiwr proffesiynol meddygol wyneb yn wyneb. Er bod llawer o feddygon teulu wedi datgan yn gyhoeddus bod yn well ganddynt gynnal apwyntiadau o bell, gan ddadlau bod cynnal apwyntiadau ffôn neu fideo trwy Skype neu Zoom yn caniatáu iddynt drin mwy o gleifion mewn diwrnod arferol, mae eraill yn credu bod y pendil wedi troi’n rhy bell a bod yn hanfodol dychwelyd i lefelau cyn y pandemig o apwyntiadau wyneb yn wyneb fel bod y siawns o golli diagnosis yn cael eu lleihau.
Yn aml mae’r bregus neu’r henoed sy’n colli allan trwy beidio â gallu gweld eu teulu fel y byddent fel arfer. Mae Silver Voices, grŵp ymgyrchu ar gyfer pobl dros 60 oed, wedi casglu mwy na 16,000 o lofnodion ar gyfer ei ddeiseb i gleifion gael hawl gyfreithiol i ‘apwyntiadau meddygon teulu wyneb yn wyneb’ ac mae elusennau fel Age UK, y Gymdeithas Alzheimer a British Lung Foundation i gyd wedi mynegi pryder am apwyntiadau meddygon teulu rhithwir yn dod yn norm.
Er bod technoleg yn sicr yn cael ei manteision i gleifion sydd â chwynion syml, dros y ffôn neu ar alwad fideo, yn aml bydd rhesymau clinigol da pam y dylai meddygfeydd gynnig ymgynghoriadau yn bersonol gan y gallai symptomau tell-tale gael eu colli, a allai fod wedi cael eu codi fel arall.
Rwy’n gobeithio y bydd Llywodraeth Cymru yn cadw ei pholisi dan adolygiad yn ystod y misoedd nesaf, wrth i bethau barhau i ddychwelyd i normal.
Cysylltu â ni
Os oes gennych chi neu aelod o’r teulu gyflwr a gafodd ei gamddiagnosis neu ei golli, efallai y bydd gennych hawl i iawndal. Mae gan ein tîm cyfeillgar, cefnogol ac arbenigol o gyfreithwyr yn Harding Evans ddegawdau o brofiad o ddelio â phob math o hawliadau esgeulustod clinigol, felly cysylltwch â ni ar 01633 244 233 neu e-bostiwch hello@hardingevans.com.
