Er ein bod yn clywed adroddiadau calonogol ein bod dros y gwaethaf o’r brig Omicron yma yn y DU, mae’r pandemig coronafirws wedi cael effaith barhaol ar bron pob agwedd ar ein bywydau, yn enwedig yr oedi y mae wedi’u hachosi o fewn y system gyfreithiol.
Fel cyfreithwyr Ewyllysiau a Phrofiant, mae’n rhaid i ni baratoi ceisiadau i’r Llys Gwarchod yn rheolaidd i un neu fwy o bobl gael eu penodi fel Dirprwy ar gyfer unigolyn arall sydd wedi colli eu gallu meddyliol i sicrhau bod modd rheoli eu materion ariannol. Cyn y pandemig, byddai wedi cymryd tua 4 i 6 mis i gael y Gorchymyn sy’n penodi’r Dirprwy, ond ar hyn o bryd rydym yn profi amseroedd troi o 8 i 10 mis i gael y Gorchymyn, hyd yn oed ar gyfer ceisiadau syml!
Gall hyn achosi rhwystredigaeth anhygoel i deuluoedd a ffrindiau’r person analluog oherwydd yn ystod y cyfnod hwn, nid oes gan neb yr awdurdod cyfreithiol i reoli eu materion ariannol.
Beth yw Dirprwy?
Mewn termau syml, mae Dirprwy yn awdurdod gan y Llys Diogelu i reoli materion ariannol y person hwnnw a/neu wneud penderfyniadau penodol ynghylch ei iechyd a’i les.
Yn nodweddiadol, mae angen cais Dirprwy pan nad yw unigolyn wedi paratoi pŵer atwrnai dilys a defnyddiol (neu barhaol) tra bod ganddynt y gallu meddyliol i wneud hynny. Felly, er enghraifft, os yw rhywun sydd wedi colli eu galluoedd meddyliol ac nad oes ganddo’r dogfennau cyfreithiol angenrheidiol ar waith, bydd angen i’r Llys benodi Dirprwy i reoli eu cyfrifon banc a’u buddsoddiadau, talu eu biliau a gwerthu unrhyw eiddo y maent yn berchen arnynt.
Beth yw’r gwahaniaeth rhwng Pŵer Atwrnai Parhaol (LPA) a Dirprwy?
Y gwahaniaeth allweddol yw amseru. Mewn LPA, mae atwrneiod yn cael eu penodi gan y person cyn iddynt golli eu gallu meddyliol tra bod Dirprwy yn cael ei benodi gan y Llys Gwarchod ar ôl i rywun golli eu gallu meddyliol.
Mae gwahaniaethau eraill hefyd. Hyd yn oed heb yr oedi presennol, mae cais Dirprwy yn gyffredinol yn fwy cymryd llawer o amser ac yn fwy costus na pharatoi LPA. Mae’r ffi ymgeisio Llys cychwynnol yn unig yn unig yn £371 ar hyn o bryd, o’i gymharu â £82 ar gyfer ffi gofrestru sy’n daladwy i’r OPG. Yn dibynnu ar gymhlethdod y cais Dirprwy, gall y ffioedd cyfreithiol os ydych chi’n defnyddio cyfreithiwr hefyd yn aml fod yn fwy na dwy neu dair gwaith yn fwy na LPA.
Gyda Dirprwy, mae yna hefyd ffioedd blynyddol parhaus sy’n daladwy i’r OPG, yn ogystal â gofynion yswiriant ac adrodd blynyddol, nad oes angen unrhyw un ohonynt gyda LPA.
Pam ddylwn i ystyried cael Pŵer Atwrnai Parhaol?
Nid oes unrhyw un ohonom yn hoffi trigo gormod ar y pethau annymunol a allai ddigwydd i ni wrth i ni fynd yn hŷn ond mae’n bwysig cynllunio ymlaen llaw. Mae’r oedi hyn mewn ceisiadau Dirprwy wedi dod â ffocws sydyn ar bwysigrwydd paratoi Pŵer Atwrnai Parhaol i chi’ch hun neu anwylyd, cyn colli gallu meddyliol.
Mae’r ystadegau yn frawychus. Mae un person yn y DU yn datblygu dementia bob tri munud, ac eto heb LPA, ni all perthnasau gerdded i mewn i fanc a chael mynediad i’w harian, hyd yn oed os yw i dalu am eu gofal.
Mae Pŵer Atwrnai Parhaol (LPA) yn caniatáu ichi gymryd rheolaeth a dewis pwy rydych chi’n ymddiried ynddo i wneud penderfyniadau pwysig am eich iechyd, gofal a chyllid ar eich rhan, pe bai eu hangen arnoch erioed.
Pa fathau o LPA sydd yna?
Mae dau fath, un ar gyfer penderfyniadau ariannol ac un ar gyfer iechyd a gofal. Mae’r rhain yn ddogfennau ar wahân a gallwch benderfynu penodi gwahanol Atwrneiod ym mhob dogfen. Gallwch hefyd benodi Atwrneiod Amnewid i gamu i mewn os nad yw’ch dewis cyntaf o Atwrnai (au) bellach yn gallu gweithredu ar eich rhan.
Yn ogystal â bod yn ddefnyddiol i’r rhai sy’n colli gallu meddyliol, mae Pŵer Atwrnai Parhaol ariannol hefyd yn caniatáu ichi benodi rhywun i weithredu ar eich rhan os ydych (neu’n dod yn gorfforol analluog i ddelio â’ch eiddo a’ch materion ariannol. Yn y senario hwn, byddech chi’n dal i fod yn rheoli’r penderfyniadau.
Faint mae LPA yn ei gostio?
Mae Swyddfa’r Gwarcheidwaid Cyhoeddus yn codi ffi o £82 am bob dogfen ar wahân ac mae eu proses ddilysu yn cymryd tua 10 wythnos. Os ydych chi’n ennill llai na £12,000 y flwyddyn, efallai y bydd gennych hawl i ffi ostyngedig. Byddem yn eich cynghori i ddefnyddio cyfreithiwr felly bydd yn rhaid i chi dalu eu ffioedd cyfreithiol.
Camau nesaf
Mae’r LPA yn ddogfen gyfreithiol bwerus. Os ydych chi’n ansicr am y broses neu os ydych chi eisiau cyngor ar pam neu sut i sefydlu un, mae’n werth ceisio cymorth cyfreithiol. Yn Harding Evans, mae gan ein tîm o gyfreithwyr cyfeillgar, cydymdeimladol, arbenigol Ewyllysiau a Phrofiant flynyddoedd o brofiad o ddelio ag ACLl a gallant eich helpu i’ch tywys drwy’r broses. Ewch i’n gwefan yn www.hardingevans.com, e-bostiwch hello@hevans.com neu ffoniwch 01633 244233 neu 029 2267 6818.
