Yn y DU, sefydlwyd Mis Hanes LGBTQ+ yn 2004 mewn ymateb i ddiddymu Adran 28 o Ddeddf Llywodraeth Leol 1988. O dan y ddeddf honno, roedd yn anghyfreithlon ‘hyrwyddo’ cyfunrywioldeb gan awdurdodau lleol – roedd y gymuned LGBTQ+ yn cael ei thawelu mewn ysgolion a chynghorau ledled y DU. Cafodd yr effaith anhygoel a wnaeth pobl LGBTQ + ar hanes ei ddileu yn y bôn dros y blynyddoedd hynny. Dathlwyd y Mis Hanes LGBTQ+ cyntaf yn 2005, felly eleni yw’r 19fed pen-blwydd.
Dechreuodd Mis Hanes LGTBQ+ yn y DU, ac eleni y thema yw ‘Meddygaeth – #underthescope’ – gyda’r nod o dynnu sylw at gyfraniadau a wnaed i faes meddygaeth tra hefyd yn tynnu sylw at brofiad y gymuned LGBTQ+ o dderbyn triniaeth gofal iechyd.
Er enghraifft, cafodd epidemig AIDs effaith ddofn ar y gymuned LGBTQ+. Fe wnaeth ofn, camwybodaeth a rhagfarn ysgogi stigmateiddio y gymuned LGBTQ+, gan ei gwneud hyd yn oed yn fwy heriol i unigolion geisio gofal iechyd. Creodd gwahaniaethu o fewn y system gofal iechyd ei hun rwystrau, gan adael llawer o unigolion LGBTQ + yn amharod i gael mynediad at wasanaethau hanfodol.
Mae thema’r flwyddyn hon yn canolbwyntio ar y gwelliannau mawr eu hangen ar gyfer y gymuned LGBTQ+ – fel gwahardd therapi trosi.
Mae therapi trosi yn cyfeirio at ystod o arferion sy’n ceisio newid cyfeiriadedd rhywiol neu hunaniaeth rhywedd unigolyn. Gall y dulliau hyn gynnwys therapi siarad, therapi electroshock, ac ymyriadau niweidiol eraill. Er gwaethaf sefydliadau meddygol a seicolegol mawr yn condemnio’r arferion hyn, nid yw’r arfer creulon hwn wedi’i wahardd eto gan lywodraeth y DU.
Mae ymchwil yn dangos yn gyson y gall therapi trosi arwain at drallod seicolegol difrifol, gorbryder, iselder, a hyd yn oed syniadau hunanladdiad. (Os ydych chi’n cael trafferth gydag unrhyw beth a grybwyllwyd, cliciwch yma.)
Wrth i ni anrhydeddu Mis Hanes LGBTQ+ a’r thema eleni, mae’n ddyletswydd i godi ymwybyddiaeth, herio camsyniadau, ac eirioli dros ddeddfwriaeth. Gyda’n gilydd gallwn greu byd mwy diogel, mwy derbyniol i bawb.
Cerrig milltir cyfreithiol:
- Decriminalisation of Homosexuality (1967): Yn foment drosbwyntiol yn hanes LGBTQ+, dad-droseddu cyfunrywioldeb yng Nghymru a Lloegr i ddynion dros 21 oed. Er ei fod yn gam sylweddol ymlaen, roedd elfennau gwahaniaethol yn y gyfraith o hyd.
- Oedran Caniatâd Cyfartal (2001): Cafodd yr oedran cydsynio ar gyfer gweithredoedd cyfunrywiol ei gyfartal i 16, gan ei ddwyn yn unol â gweithredoedd heterorywiol. Mae’r newid hwn yn nodi symudiad tuag at gydnabod ansawdd perthnasoedd waeth beth fo’u cyfeiriadedd rhywiol.
- Deddf Partneriaeth Sifil (2004): Roedd y Ddeddf Partneriaeth Sifil yn caniatáu i gyplau o’r un rhyw ffurfioli eu perthnasoedd yn gyfreithlon. Er nad oedd yn briodas, roedd yn gam sylweddol tuag at amddiffyn hawliau cyplau LGBTQ +.
- Deddf Cydnabod Rhywedd (2004): Mae’r ddeddfwriaeth hon yn caniatáu i unigolion trawsryweddol gael cydnabyddiaeth gyfreithiol o’u rhyw. Fodd bynnag, bu galwadau am ddiwygio i wneud y broses yn fwy hygyrch ac yn llai ymwthiol.
- Deddf Priodas (Cyplau o’r un rhyw) (2013): Yn foment hanesyddol i hawliau LGBTQ+, cyfreithlodd y ddeddfwriaeth hon briodas o’r un rhyw yng Nghymru a Lloegr. Roedd yn rhoi hawliau priodas cyfartal i bob cwpl, waeth beth fo’u cyfeiriadedd rhywiol.
Sut y gallwn ni helpu
Yn Harding Evans, mae’n bwysig i ni ein bod yn gynhwysol i bawb a’n bod yn croesawu pawb fel unigolyn, fel cleientiaid ac fel cydweithwyr. Os ydych chi’n chwilio am fwy o gymorth ar gyngor cyfreithiol LGBTQ+, cysylltwch â ni heddiw.
